Huzursuz Bağırsak Sendromu: Neden Olur? Nasıl Tedavi Edilir?

İrritable bağırsak sendromu (İBS) ya da halk arasında bilinen diğer isimleri ile 'kolit', 'sinirsel kolit', 'spastik kolit', 'huzursuz bağırsak hastalığı'; altta yatan herhangi bir organik neden olmaksızın karın ağrısı, şişkinlik ve dışkılama değişikliklerine yol açan bir hastalıktır.

Tüm dünyada, iklim, kültür, yeme alışkanlıkları, ırk veya gelir düzeyi farklılığı gözetmeksizin irritable bağırsak sendromu görülmektedir. Türkiye’de değişik bölgelerde yapılan araştırmaların sonuçlarına göre erişkin nüfusta görülme sıklığı yüzde 6-19 arasındadır.

Karın ağrısı, karında spazm, mukuslu dışkılama, ishal, kabızlık, sık tuvalet ihtiyacı, büyük abdesti tamamen boşaltamama, karında şişkinlik ve gaz hissi yaparak hastalarda iş ve güç kaybına sebep olur.

İrritable bağırsak sendromu tedavisi, hastanın İBS hakkında bilgilendirilmesi, diyet önerileri, psikososyal tedaviler ve ilaç seçeneklerinden oluşur. Hastalığın süreğen yani kronik bir hastalık olması sebebiyle uzun süreli ilaç tedavisi pek çok kişi tarafından sürdürülebilir bulunmamakta ve diyet/hayat tarzı değişiklikleri daha fazla ilgi görmektedir.

Türk mutfağının vazgeçilmez parçası olan yoğurt için son dönemde özellikle Amerika ve Avrupa ülkelerinde büyük ilgi olduğunu görüyoruz. Bunun sebebi yoğurdun içinde barındırdığı laktobasillus ailesinden canlı bakterilerin probiyotik yani faydalı bakteri niteliği taşımalarından kaynaklanıyor. İlaveten faydalı streptokok suşları da mevcuttur.

Özellikle son 10 yılda ince bağırsakta yerleşen ve mikrobiyom ismi verilen zengin bakteri içeriğinin adeta bir beyin gibi sağlığımızı kontrol edici etkileri çok sayıda araştırmada gösterilmiştir. Bu bağlamda doğal probiyotik olan yoğurdu sofralarımızda baş tacı etmemiz uygun bir karar olacaktır.

İrritable bağırsak sendromu için önerilen,  ev yapımı ya da organik yoğurt ismi ile marketlerde satılan yoğurtlardır. Gıda standartlarına göre tanım olarak her 1 gramında en az 1 milyon koloni oluşturan bakteri ünitesi bulunduran yoğurtlar probiyotik özellikli yoğurtlardır ki bu ölçüm mikrobiyolojik yöntemlerle yapılır. Evde geleneksel yöntemle yapılan yoğurtlarda genellikle çok daha yüksek oranda bakteri oluşur ve bu da yoğurdun değerini artırır.

İBS için tüketilen yoğurdun pastörize edilmemiş yani bakterilerinin özel yöntemlerle yok edilmemiş olması gerekir. Ayrıca kıvam ve tat vermek amacı ile ya da raf ömrünü uzatmak için herhangi tatlandırıcı, koruyucu veya gluten gibi katılaştırıcı ilave edilmemiş olmalıdır. Kuşkusuz, yoğurdun yapıldığı sütün yapay yem ile beslenmemiş, hormon ve antibiyotiklerle muamele görmemiş inek, koyun veya keçilerden geldiği varsayılıyor.

Fermente edilebilir kısa zincirli karbonhidrat içeren gıdaların irritable bağırsak sendromunu kötüleştirdiği düşünülmektedir. Bu gıdalardan bir tanesi de süt ve süt ürünleridir. Ne var ki, bir fermente edilebilir kısa zincirli karbonhidrat kaynağı olan yoğurdun, bu tür karbonhidratların İBS'yi kötüleştirdiği iddialarına karşılık gerçekte nasıl bir etki gösterdiğini tam olarak bilmiyoruz. İlaveten İBS hastalarının bir bölümünün sütte bulunan laktoza hassasiyet gösterdiğini kanıtlanmıştır.

Bu nedenle İBS hastalarına diyetlerinden sütü çıkarmaları öneriliyor.. Diğer taraftan laktoz emilimini sağlayan laktaz enzimi doğuştan yetersiz hastaların yoğurt tükettiklerinde yakınmalarının tek başına süt tüketimine kıyasla benzer şekilde kötüleşmediği de biliniyor. Sonuç olarak laktaz eksikliği olan İBS hastalarının yoğurdu dikkatli bir şeklide tüketmeleri ve ancak gaz, şişkinlik, karın ağrısı ve ishal/kabızlık yakınmalarının kötüleşmesi durumunda yoğurdu kesmeleri öneriliyor.

Sonuç olarak, evde basit ve ucuz olarak üretebileceğimiz geleneksel gıdamız yoğurdun doğal bir probiyotik olduğunu akılda tutmak gerekir. İBS hastalarının en azından elimizdeki verilere dayanarak günde 2 bardak ev yoğurdu tüketmeleri tavsiye ediliyor, bu şekilde yakınmalarını giderme olasılığının yüksek olduğunu belirtiliyor.

Kaynak Fotoğraflar: iStock